Bệnh cảm cúm: Nguyên nhân, phân loại, triệu chứng, điều trị và phòng bệnh

Giới thiệu chung về bệnh cảm cúm

Dịch cảm cúm hiện nay đang được rất nhiều người quan tâm. Để hiểu rõ về căn bệnh này, bạn đọc cần hiểu khái quát về bệnh. Cảm cúm là bệnh truyền nhiễm phổ biến do virus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến hệ hô hấp. Người mắc cúm thường gặp phải các triệu chứng như sốt cao, nhức đầu, ho, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.

Bệnh thường tự khỏi sau khoảng 7-10 ngày, nhưng có thể lây lan nhanh chóng trong cộng đồng. Đặc biệt, người già và trẻ em có nguy cơ gặp biến chứng nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong. Bên cạnh cúm thông thường, một số loại virus cúm nguy hiểm như H5N1, H1N1, H7N9 cũng đã gây ra các dịch bệnh lớn, đặc biệt là dịch cúm A/H1N1 vào năm 2009, đã làm hàng trăm người tử vong. Mùa cúm chủ yếu xuất hiện vào các tháng thu và đông.

Nguyên nhân gây bệnh cảm cúm

Bệnh cảm cúm có thể xuất hiện do một số yếu tố tác động, từ thay đổi thời tiết đến sự lây lan của virus. Các yếu tố sau đây đóng vai trò quan trọng trong việc làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Thời tiết: Mùa chuyển giao giữa các mùa, đặc biệt là mùa thu – đông, khiến cơ thể dễ bị suy yếu do thay đổi nhiệt độ và độ ẩm. Sự thay đổi này tạo điều kiện thuận lợi cho các virus gây bệnh phát triển mạnh mẽ.
• Lây nhiễm qua tiếp xúc: Virus cúm tồn tại trong các giọt nước mũi, nước bọt của người nhiễm bệnh và dễ dàng lây lan sang người khỏe mạnh qua không khí hoặc tiếp xúc trực tiếp.
• Hệ miễn dịch yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ em, người cao tuổi, những người mắc bệnh mãn tính hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch dễ gặp nguy cơ mắc cúm hơn.

Phân loại bệnh cảm cúm

Virus cúm có thể được phân thành bốn loại chính: A, B, C và D. Trong đó, chỉ có A, B và C ảnh hưởng đến con người, còn D chủ yếu tác động đến gia súc.

• Cúm A: Virus cúm A có nhiều phân nhóm khác nhau, dựa vào cấu trúc các protein bề mặt của chúng. Các biến thể chính đang lưu hành ở người bao gồm A(H1N1) và A(H3N2), hai loại này thường gây ra cúm mùa.
• Cúm B: Dù không chia thành các phân nhóm cụ thể như cúm A, virus cúm B có thể được phân loại theo các dòng khác nhau như B/Yamagata và B/Victoria, và chúng cũng là nguyên nhân gây ra cúm theo mùa trong cộng đồng.
• Cúm C: Đây là loại virus cúm ít nghiêm trọng hơn và thường chỉ gây triệu chứng nhẹ so với các loại A và B. Do đó, cúm C hiếm khi gây nguy hiểm đến sức khỏe cộng đồng.
• Cúm D: Virus cúm D chủ yếu ảnh hưởng đến gia súc và hiện nay chưa có nghiên cứu nào chỉ ra rằng loại virus này có thể lây truyền hay gây bệnh cho con người.

Triệu chứng của bệnh cảm cúm

Khi mắc bệnh cảm cúm, người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi. Dưới đây là bảng phân loại các triệu chứng của bệnh cảm cúm, bao gồm các triệu chứng thông thường và triệu chứng hiếm gặp mà người bệnh có thể gặp phải trong quá trình mắc bệnh:

Ai dễ mắc bệnh cảm cúm nhất? 

Những đối tượng dễ mắc bệnh cảm cúm thường bao gồm:

• Trẻ em dưới 5 tuổi và người cao tuổi trên 65 tuổi: Đây là những nhóm người có hệ miễn dịch yếu, do đó khả năng chống lại virus cúm kém hơn so với các nhóm tuổi khác. Trẻ em có thể chưa phát triển đầy đủ khả năng miễn dịch, trong khi người cao tuổi có hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác.
• Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, hệ miễn dịch của phụ nữ có sự thay đổi để bảo vệ cả mẹ và thai nhi, nhưng điều này cũng làm cho họ dễ bị nhiễm virus cúm hơn. Cảm cúm trong thời kỳ mang thai có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và con, đặc biệt là trong 3 tháng đầu và cuối thai kỳ.
• Người mắc các bệnh mạn tính: Những người bị các bệnh lý lâu dài như bệnh hô hấp (hen, COPD), bệnh tim mạch (suy tim, bệnh động mạch vành), bệnh gan, tiểu đường và các bệnh tự miễn có nguy cơ cao mắc cảm cúm. Hệ miễn dịch của họ đã bị suy yếu hoặc gặp khó khăn trong việc đối phó với các tác nhân gây bệnh như virus cúm, dẫn đến khả năng nhiễm bệnh cao hơn.
• Trẻ vị thành niên sử dụng aspirin kéo dài: Các nghiên cứu cho thấy trẻ em và thanh thiếu niên dùng thuốc aspirin trong thời gian dài có thể dễ bị các tác dụng phụ như hội chứng Reye, làm tăng nguy cơ bị cúm nặng hoặc gặp phải các biến chứng nguy hiểm.

Điều trị bệnh cảm cúm

Khi mắc cảm cúm, bệnh nhân nên tìm gặp bác sĩ để được chẩn đoán và nhận hướng dẫn điều trị phù hợp. Sau đây là một số phương pháp điều trị phổ biến:

Các phương pháp điều trị thông thường

Khi mắc cảm cúm, việc điều trị chủ yếu tập trung vào việc giảm triệu chứng và hỗ trợ cơ thể hồi phục. Các phương pháp thông thường bao gồm sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol hoặc ibuprofen để làm giảm sốt và giảm đau. Những loại thuốc này có thể giúp giảm cảm giác khó chịu, đau đầu, và đau cơ do cúm gây ra. Thuốc giảm đau cũng được sử dụng để giảm cơn đau đầu, đau họng, và đau nhức cơ bắp.

Thuốc kháng virus và cách sử dụng

Trong trường hợp cúm do virus, thuốc kháng virus như oseltamivir (Tamiflu) hoặc zanamivir (Relenza) có thể được kê đơn để giảm thời gian mắc bệnh và làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Tuy nhiên, thuốc kháng virus này chỉ hiệu quả khi được sử dụng trong vòng 48 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng. Việc sử dụng thuốc cần tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Lời khuyên về việc nghỉ ngơi và duy trì sức khỏe trong quá trình điều trị

Nghỉ ngơi đầy đủ là rất quan trọng trong quá trình điều trị cảm cúm. Cơ thể cần thời gian để phục hồi và chiến đấu với virus, vì vậy việc nghỉ ngơi giúp cải thiện hệ miễn dịch và tăng tốc quá trình phục hồi. Ngoài ra, việc duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, uống nhiều nước để tránh mất nước, và ăn các thực phẩm giàu vitamin C có thể giúp hỗ trợ cơ thể trong việc hồi phục nhanh chóng.

Phòng bệnh cảm cúm

Để phòng ngừa bệnh cảm cúm, việc áp dụng các biện pháp bảo vệ cơ thể là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những cách thức hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh:

Biện pháp phòng tránh cơ bản

Phòng bệnh luôn hiệu quả hơn việc điều trị. Một số biện pháp cơ bản để phòng ngừa cảm cúm bao gồm rửa tay thường xuyên với xà phòng và nước ấm, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc với người bệnh. Đeo khẩu trang khi ra ngoài hoặc khi tiếp xúc với những người có triệu chứng cảm cúm sẽ giúp hạn chế sự lây lan của virus.

Tiêm vắc xin phòng cúm

Tiêm vắc xin phòng cúm là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất, giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại virus cúm. Vắc xin có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh, giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh nếu mắc phải, và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Việc tiêm vắc xin cần thực hiện hàng năm, vì virus cúm có thể thay đổi theo mùa.

Các thói quen sống lành mạnh giúp nâng cao hệ miễn dịch

Để ngăn ngừa cúm hiệu quả, một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng. Những thói quen như ăn uống đầy đủ dưỡng chất, duy trì một chế độ tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và giảm stress giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và nâng cao hệ miễn dịch. Khi hệ miễn dịch mạnh mẽ, cơ thể có khả năng chống lại virus cúm tốt hơn.

Kết luận

Bệnh cảm cúm tuy không quá nguy hiểm nhưng nếu không được điều trị và phòng ngừa đúng cách, có thể gây ra nhiều biến chứng. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và thực hiện các biện pháp phòng bệnh như rửa tay, đeo khẩu trang, tiêm vắc xin và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Chăm sóc sức khỏe đúng cách không chỉ giúp bạn bảo vệ bản thân mà còn bảo vệ cộng đồng xung quanh.