Bệnh nóng gan: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Nóng gan là gì?

Gan là bộ phận nội tạng lớn nhất trong cơ thể, đảm nhiệm hơn 500 chức năng khác nhau và có vai trò thiết yếu trong việc chuyển hóa chất dinh dưỡng cũng như loại bỏ độc tố. Khi gan bị nóng, khả năng hoạt động của nó bị suy giảm, làm giảm hiệu quả trong việc thanh lọc và đào thải chất độc.

Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, ảnh hưởng đến cả nam và nữ, và dễ tái phát. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như viêm gan, suy gan,  xơ gan hoặc thậm chí ung thư gan..

Dấu hiệu nóng gan dễ nhận 

Bệnh nóng gan nếu được phát hiện sớm sẽ thuyên giảm nhanh chóng. Những triệu chứng này có thể báo hiệu gan gặp vấn đề. Can thiệp kịp thời có thể ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Hơi thở có mùi khó chịu

Khi gan bị tổn thương, cơ thể có thể bị khô miệng. Tình trạng này sản sinh ammonia, gây ra hơi thở hôi. Hơi thở này không chỉ khó chịu mà còn ảnh hưởng đến giao tiếp. Nếu có hơi thở lạ, hãy xem xét thăm khám bác sĩ.

Quầng thâm mắt và mỏi mắt

Một biểu hiện của nóng gan là quầng thâm quanh mắt. Người bệnh cũng có thể cảm thấy mỏi mắt và nhức. Gan không thải độc hiệu quả có thể dẫn đến triệu chứng này. Quầng thâm làm giảm thẩm mỹ và cảnh báo sức khỏe.

Thay đổi sắc tố da

Nóng gan làm sắc tố da sạm lại, chuyển sang màu vàng sậm. Điều này do gan không thanh lọc và thải độc tốt. Da có thể xuất hiện các đốm nâu hoặc vàng. Đây là dấu hiệu cơ thể không ổn định về sức khỏe.

Quầng thâm mắt

Quầng thâm quanh mắt thường do mất ngủ, nhưng cũng có thể là dấu hiệu bệnh lý khác, bao gồm nóng gan. Nếu bạn ngủ đủ giấc nhưng vẫn thấy quầng thâm và mỏi mắt, hãy chú ý kiểm tra sức khỏe gan của mình.

Phân và nước tiểu thay đổi

Khi chức năng gan suy giảm, độc tố không được thải ra ngoài. Chúng có thể chuyển xuống thận, khiến nước tiểu có màu đậm. Phân có màu bạc hơn bình thường là dấu hiệu cảnh báo. Đây là dấu hiệu gan gặp vấn đề cần chú ý.

Mắt và móng tay màu chuyển vàng

Màu sắc của da, niêm mạc mắt và móng tay có thể chuyển sang màu vàng. Lý do là vì gan bị tổn thương. Nồng độ bilirubin ứ đọng trong máu dẫn  hiện tượng này. Tình trạng này cần được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Chướng bụng

Khi nóng gan, người bệnh thường cảm thấy chướng bụng. Triệu chứng này có thể do gan bị nhiễm khuẩn hoặc phình to. Cảm giác chướng bụng gây ra sự không thoải mái. Nếu triệu chứng không thuyên giảm, cần thăm khám bác sĩ ngay.

Mẩn đỏ, ngứa ngáy khó chịu

Một triệu chứng khác là sự xuất hiện của mẩn đỏ và ngứa ngáy. Các mảng da mẩn đỏ có thể lan rộng khắp cơ thể. Người bệnh lúc này sẽ cảm thấy ngứa râm ran và rất khó chịu. Triệu chứng này có thể giảm sau một tiếng. Nhưng vẫn là dấu hiệu gan đang gặp vấn đề.

Chướng cổ, báng bụng

Báng bụng, hay cổ chướng, là dấu hiệu của xơ gan mất bù. Đây là một trong những biến chứng nghiêm trọng của bệnh gan mãn tính. Tình trạng này làm tăng tỷ lệ tử vong cho người bệnh. Nó cũng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Ngoài ra, báng bụng còn làm tăng nguy cơ các biến chứng khác. Các biến chứng này bao gồm nhiễm trùng dịch ổ bụng, nôn ra máu và ung thư gan.

Các dấu hiệu khác

Khi gan gặp vấn đề, cơ thể sẽ xuất hiện triệu chứng bất thường. Một số triệu chứng phổ biến là chán ăn và buồn nôn. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể gặp phải tình trạng chảy máu chân răng. Ngoài ra, khó ngủ hoặc mất ngủ là dấu hiệu thường gặp. Người bệnh còn cảm thấy suy nhược cơ thể.

Nguyên nhân dẫn đến nóng gan

Nóng gan có nhiều nguyên nhân khác nhau, dẫn đến tình trạng gan bị tổn thương. Nhận biết sớm căn nguyên bệnh sẽ giúp cho quá trình điều trị hiệu quả. Dưới đây là một số nguyên nhân chính gây ra chứng nóng gan:

Viêm gan

Viêm gan là nguyên nhân chính dẫn đến nóng gan. Từ đó làm cho gan bị viêm và tổn thương. Nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng gan. Một số lại viêm gan dễ gặp:

• Viêm gan A: Lây qua thực phẩm hoặc nước ô nhiễm. Triệu chứng thường tự khỏi trong vài tuần mà không cần điều trị.
• Viêm gan B: Là bệnh do virus gây ra, lây qua đường máu. Nếu phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể được kiểm soát. Virus tấn công tế bào gan, gây ra triệu chứng nóng gan.
• Viêm gan C: Có thể là cấp tính hoặc mạn tính và lây qua đường máu. Người mắc viêm gan C thường gặp tình trạng nóng gan. Nếu không điều trị, bệnh có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
• Viêm gan D: Là loại viêm gan rất nguy hiểm, thường xảy ra ở người mắc viêm gan B.
• Viêm gan E: Lây qua nước ô nhiễm. Bệnh này thường không gây biến chứng nghiêm trọng và sẽ tự khỏi trong vài tuần.

Bệnh gan nhiễm mỡ

Bệnh gan nhiễm mỡ xảy ra khi chất béo tích tụ trong gan. Có hai loại bệnh gan nhiễm mỡ: do rượu và không do rượu. Cả hai loại đều gây tổn thương gan. Nếu không kiểm soát, bệnh có thể tiến triển thành xơ gan hoặc suy gan.

Tình trạng tự miễn

Tình trạng tự miễn xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công các tế bào khỏe mạnh. Điều này gây tổn thương cho gan.

• Viêm gan tự miễn: Hệ miễn dịch tấn công vào gan. Tình trạng này có thể gây nóng gan và xơ gan.
• Xơ gan mật nguyên phát (PBC): Gây tổn thương cho các ống mật trong gan. Điều này dẫn đến tích tụ mật, tăng nguy cơ nóng gan và xơ gan.
• Viêm đường mật nguyên phát: Tình trạng viêm này làm tổn thương các ống dẫn mật. Điều này dẫn đến tích tụ mật trong gan.

Vấn đề di truyền

Một số yếu tố di truyền cũng ảnh hưởng đến sức khỏe gan. Chúng có thể gây ra tình trạng nóng gan.

• Hemochromatosis: Là tình trạng dư thừa sắt trong cơ thể, bao gồm gan. Nếu không kiểm soát, tình trạng này có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
• Bệnh Wilson: Là bệnh di truyền làm cho gan hấp thụ đồng. Thay vì giải phóng ra ngoài, đồng gây tổn thương gan và ảnh hưởng đến các bộ phận khác.
• Thiếu hụt alpha-1 antitrypsin: Khi gan không sản xuất đủ protein này, có thể dẫn đến bệnh gan và các vấn đề về phổi.

Chế độ dinh dưỡng kém

Chế độ ăn uống không lành mạnh cũng gây nóng gan. Tiêu thụ thực phẩm chiên rán và cay nóng tạo áp lực lớn lên gan. Điều này khiến gan phải làm việc nhiều hơn để thanh lọc độc tố.

Ngoài ra, thiếu rau xanh, uống ít nước, ít tập thể dục và sinh hoạt không điều độ cũng làm tăng nguy cơ nóng gan.

Lạm dụng thuốc Tây

Sử dụng thuốc Tây thường xuyên có thể gây nóng gan. Nhiều loại thuốc chứa hoạt chất độc hại, khiến gan làm việc quá tải. Việc dùng thuốc kéo dài mà không có chỉ định bác sĩ có thể ảnh hưởng chức năng gan.

Sử dụng nhiều chất kích thích

Thói quen sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, cà phê và thuốc lá ảnh hưởng lớn đến gan. Gan phải hoạt động liên tục để đào thải các chất này. Theo thời gian, đây trở thành nguyên nhân phổ biến gây bệnh gan, trong đó có nóng gan.

Nóng gan điều trị như thế nào?

Nóng gan là một tình trạng có thể được điều trị và kiểm soát hiệu quả nếu người bệnh biết kết hợp việc sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ cùng với chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý.

Sử dụng thuốc điều trị nóng gan

Có nhiều loại thuốc điều trị nóng gan, bao gồm cả Tây y và Đông y. Những loại thuốc này chủ yếu giúp làm mát gan, giải độc và bổ gan. Các bài thuốc Đông y thường chứa thành phần như atiso, cam thảo, rau má, nhân trần,… và hiệu quả của chúng thường đến chậm hơn. Tuy nhiên, trong suốt thời gian điều trị, người bệnh cần lưu ý và nếu có dấu hiệu bất thường, nên đến các cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra sức khỏe.
Với Tây y, điều trị nóng gan có hiệu quả nhanh chóng và cao, nhưng người bệnh cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ.

Chế độ ăn uống giúp mát gan

Để kiểm soát tốt tình trạng nóng gan, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng. Người bệnh nên chú ý đến hai vấn đề chính sau:

• Giảm lượng carbohydrate: Các thực phẩm như bánh mì, mì ống, cơm, ngũ cốc, khoai tây… cần được hạn chế vì chúng chứa nhiều carbohydrate dễ chuyển hóa thành chất béo, làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và nóng gan.
• Tăng cường rau xanh và protein: Rau xanh, trái cây là những thực phẩm hiệu quả trong việc điều trị nóng gan, giúp làm sạch gan và phục hồi chức năng lọc thải của gan. Protein cũng rất quan trọng để duy trì ổn định lượng đường huyết, hỗ trợ giảm cân và giảm áp lực lên gan, từ đó giúp gan khỏe mạnh hơn.

Hạn chế bia rượu

Không chỉ đối với bệnh nóng gan mà bất kỳ vấn đề nào liên quan đến gan, việc hạn chế bia rượu – thậm chí là bỏ hẳn – là rất cần thiết. Việc giảm hoặc kiêng bia rượu sẽ tạo điều kiện cho gan tái tạo và phục hồi, đồng thời giúp việc điều trị bệnh đạt hiệu quả nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí.

Điều chỉnh thói quen sinh hoạt

Người bệnh nên cố gắng ngủ đủ từ 6 đến 8 tiếng mỗi đêm và tránh thức khuya quá 23 giờ. Điều này sẽ giúp gan có thời gian phục hồi và thải độc.
Ngoài ra, việc kiểm soát căng thẳng là rất quan trọng để tránh ảnh hưởng xấu đến hệ tiêu hóa. Bạn có thể thư giãn tinh thần qua việc đọc sách, nghe nhạc hoặc làm những việc yêu thích.
Cuối cùng, hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục. Đi bộ, bơi lội, đạp xe hay bất kỳ hoạt động thể thao nào cũng giúp tăng cường sự trao đổi chất, hỗ trợ chức năng gan và nâng cao sức khỏe tổng thể, đồng thời ngăn ngừa các nguyên nhân gây nóng gan.

Phòng tránh gan nóng ngay tại nhà

Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh nóng gan và các bệnh gan khác, bạn nên thực hiện những biện pháp sau:

Xây dựng lối sống lành mạnh

• Duy trì cân nặng hợp lý
• Ăn uống đầy đủ chất xơ
• Tập thể dục đều đặn
• Hạn chế bia rượu ở mức tối thiểu
• Tuân thủ chỉ định và liều lượng thuốc từ bác sĩ

Tầm soát bệnh gan định kỳ

Xét nghiệm máu là phương pháp phổ biến để phát hiện các bệnh về gan. Bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm, đặc biệt là những người có các yếu tố nguy cơ như đái tháo đường, viêm gan B, viêm gan C, gan nhiễm mỡ, hay các biến chứng của xơ gan.

Tiêm ngừa

Tiêm vaccine viêm gan, chẳng hạn như viêm gan B, không chỉ giúp ngăn ngừa viêm gan mà còn hỗ trợ gan bảo vệ mình khỏi nhiều nguy cơ bệnh gan khác, bao gồm cả nóng gan.

Kết luận

Nóng gan là một vấn đề sức khỏe phổ biến nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu bạn áp dụng lối sống lành mạnh, duy trì chế độ ăn uống hợp lý và kiểm tra sức khỏe định kỳ. Hãy chú ý chăm sóc gan để bảo vệ sức khỏe lâu dài và ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng.