Biến chứng tiểu đường ở người già và cách phòng ngừa

Tỷ lệ người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường

Tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường tăng theo tuổi tác, rõ nhất ở người trên 65 tuổi. Khoảng 18 - 20% người cao tuổi bị đái tháo đường. Sự gia tăng này liên quan đến yếu tố lão hóa như suy giảm chức năng cơ thể và thay đổi chuyển hóa. Lối sống ít vận động cũng góp phần vào sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh.

Hầu hết các trường hợp đái tháo đường ở người cao tuổi là đái tháo đường tuýp 2. Loại đái tháo đường này chiếm hơn 95% tổng số ca bệnh. Đái tháo đường tuýp 2 phát triển dần và liên quan đến kháng insulin hoặc giảm sản xuất insulin. Sự gia tăng tỷ lệ bệnh tuýp 2 ở người cao tuổi nhấn mạnh sự cần thiết phòng ngừa và quản lý hiệu quả. Điều này giúp giảm biến chứng tiểu đường ở người già và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Vì sao ngày càng nhiều người già mắc tiểu đường? 

Biến chứng tiểu đường ở người già là mối đe dọa cực lớn đến sức khỏe. Những nguyên nhân chính dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người cao tuổi bao gồm:

• Suy giảm chức năng tế bào beta trong đảo tụy: Ở người cao tuổi, chức năng của tế bào beta trong đảo tụy thường suy giảm. Tế bào beta là nơi sản xuất và tiết insulin. Khi tế bào beta hoạt động kém hiệu quả, lượng insulin tiết ra giảm, dẫn đến sự suy giảm khả năng chuyển hóa glucose trong cơ thể, gây tăng nồng độ đường huyết.
• Tăng đề kháng insulin theo tuổi:Theo thời gian, các tế bào trong cơ thể người cao tuổi dần mất khả năng đáp ứng hiệu quả với insulin. Khi đề kháng insulin tăng lên, khả năng insulin trong việc điều chỉnh đường huyết bị suy giảm. Điều này dẫn đến việc glucose không được vận chuyển vào tế bào để sử dụng mà tích lũy trong máu, gây tăng cao nồng độ đường huyết.
• Sử dụng thuốc: Nhiều người cao tuổi thường xuyên sử dụng các loại thuốc giảm đau và chống viêm thuộc nhóm steroid, như corticosteroid. Những loại thuốc này có thể làm rối loạn quá trình chuyển hóa glucose trong cơ thể, góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm bệnh đái tháo đường.
• Lối sống ít vận động: Ở người cao tuổi, lối sống tĩnh tại, ít hoạt động thể chất là một yếu tố quan trọng dẫn đến thừa cân, béo phì. Cân nặng dư thừa làm tăng nguy cơ phát triển đái tháo đường do mỡ thừa làm giảm hiệu quả của insulin, gây ra tình trạng đường huyết cao kéo dài. 

Đặc điểm tiểu đường ở người già

Những thay đổi liên quan đến tuổi tác ảnh hưởng đáng kể đến biểu hiện bệnh tiểu đường. Điều này gây khó khăn cho việc nhận biết và điều trị. Nhiều nghiên cứu cho thấy một nửa số người cao tuổi mắc bệnh không biết mình bị bệnh.

Ở người cao tuổi, triệu chứng tiểu đường thường khó nhận biết hơn so với người trẻ. Các dấu hiệu điển hình như đi tiểu nhiều và khát nước không rõ ràng. Các triệu chứng như mệt mỏi, ngủ mê dễ bị nhầm lẫn với quá trình lão hóa. Do đó, nhiều người chỉ được chẩn đoán khi bệnh đã tiến triển.

Người cao tuổi thường mắc thêm nhiều bệnh lý nền khác. Những bệnh này làm phức tạp việc điều trị tiểu đường. Huyết áp cao hoặc rối loạn lipid máu có thể làm tăng tốc biến chứng tiểu đường. Những biến chứng này có thể liên quan đến thận, mắt, chân và mạch máu. Người bệnh cũng dễ bị nhiễm trùng hơn khi lượng đường huyết cao. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ra biến chứng tiểu đường ở người già. 

Một số loại thuốc, thảo dược và thực phẩm bổ sung có thể ảnh hưởng đến đường huyết. Bệnh nhân cần báo cho bác sĩ để nhận được điều trị phù hợp. 

Người cao tuổi cũng có thể bị suy giảm chức năng nhận thức, cản trở việc điều trị. Sức khỏe kém và dễ mắc bệnh khiến biến chứng tiểu đường khó quản lý. Việc tập thể dục và điều chỉnh chế độ ăn uống cũng trở nên khó khăn hơn.

Đọc ngay: Ai dễ mắc bệnh tiểu đường nhất? 

Biến chứng tiểu đường ở người già 

Ảnh hưởng của bệnh tiểu đường ở người già trở nên nghiêm trọng hơn khi kết hợp với các yếu tố nguy cơ của quá trình lão hóa, khiến việc kiểm soát bệnh trở nên khó khăn.

Suy giảm thị lực

Mắt là bộ phận bị ảnh hưởng bởi biến chứng tiểu đường ở người già. Bệnh tiểu đường gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong mắt, đặc biệt là võng mạc. Biến chứng võng mạc do tiểu đường dẫn đến xuất huyết đáy mắt, gây mờ mắt và mất thị lực. Bệnh cũng làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể, khiến tầm nhìn trở nên mờ đục và khó khăn. Theo thống kê, gần 1/5 người Mỹ cao tuổi mắc tiểu đường báo cáo bị suy giảm thị lực nghiêm trọng. Thậm chí người bệnh có nguy cơ mù lòa nếu không điều trị kịp thời.

Biến chứng thần kinh  

Lượng đường trong máu cao kéo dài có thể gây tổn thương các sợi thần kinh trong cơ thể, đặc biệt là thần kinh ngoại vi. Tình trạng này gây ra cảm giác tê bì, kiến bò và buồn bực ở tay chân, làm giảm khả năng cảm nhận. Ở người cao tuổi, biến chứng này còn làm tăng nguy cơ té ngã và gây ra những vết thương nghiêm trọng, do họ không nhận biết được các chấn thương nhỏ dẫn đến nhiễm trùng và khó lành.

Rối loạn nhận thức

Người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao mắc chứng mất trí nhớ, đặc biệt là dạng Alzheimer. Nghiên cứu cho thấy nguy cơ mắc chứng này ở người tiểu đường cao gấp đôi so với người không mắc bệnh. Nhồi máu cơ tim cũng là một biến chứng phổ biến, làm tăng nguy cơ rối loạn nhận thức. Những rối loạn này ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng tập trung và các hoạt động hàng ngày. Điều này dẫn đến suy giảm chất lượng cuộc sống nghiêm trọng.

Xương giòn và dễ gãy  

Tiểu đường làm giảm mật độ xương, khiến xương trở nên giòn và dễ gãy. Quá trình lão hóa càng làm tăng nguy cơ này. Sự mất cân bằng đường huyết, đặc biệt là hạ đường huyết đột ngột, gây chóng mặt và mất thăng bằng. Điều này dẫn đến nguy cơ té ngã. Phụ nữ mắc tiểu đường có nguy cơ gãy xương hông và xương cánh tay cao hơn nhiều. Quản lý tốt đường huyết và thực hiện các biện pháp an toàn giúp giảm nguy cơ gãy xương.

Những biến chứng tiểu đường ở người già này nếu không được kiểm soát kịp thời có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Xem ngay: Giải đáp: Thời gian biến chứng của bệnh tiểu đường

Điều trị bệnh đái tháo đường ở người già

Đối với người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường, điều trị thường bắt đầu bằng thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. Chế độ ăn uống cân đối, giàu chất xơ và ít đường là rất quan trọng. Chế độ ăn này giúp duy trì mức đường huyết ổn định. Đồng thời, tập luyện thể dục đều đặn như đi bộ hay tập bài tập nhẹ giúp cải thiện chuyển hóa glucose.

Những thay đổi này giúp kiểm soát tiểu đường và ngăn ngừa biến chứng tiểu đường ở người già. Tuy nhiên, chỉ thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát bệnh tiểu đường. Khi bệnh tiến triển, cần sử dụng thuốc điều trị hoặc tiêm insulin. Các loại thuốc này giúp điều chỉnh lượng đường trong máu. Vì người cao tuổi thường mắc bệnh lý khác, việc dùng thuốc bổ sung là cần thiết. Phối hợp điều trị giúp kiểm soát yếu tố nguy cơ, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Người già nên làm gì để kiểm soát tốt bệnh tiểu đường và ngăn ngừa biến chứng?

Để kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng, người cao tuổi cần chú ý đến nhiều yếu tố khác nhau trong quá trình điều trị và chăm sóc sức khỏe hàng ngày. Dưới đây là những biện pháp quan trọng mà người cao tuổi nên thực hiện:

Kiểm soát việc điều trị bệnh tiểu đường

Việc điều trị bệnh tiểu đường ở người cao tuổi bắt đầu từ việc thiết lập chế độ ăn uống khoa học, tập luyện và dùng thuốc. Dưới đây là các việc làm để kiểm soát bệnh: 

• Theo dõi nồng độ glucose máu:

Đo nồng độ glucose là phương pháp chính để kiểm soát bệnh. Việc kiểm tra thường xuyên giúp phát hiện sớm tình trạng tăng hoặc hạ đường huyết, từ đó điều chỉnh điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ lập kế hoạch theo dõi glucose và xét nghiệm A1C để duy trì mức đường huyết ổn định. Nếu không sử dụng insulin, có thể không cần kiểm tra glucose quá thường xuyên.

• Lựa chọn chế độ ăn uống lành mạnh:

Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến mức đường huyết. Người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường nên ăn uống thanh đạm và tăng cường rau xanh. Bên cạnh đó, người bệnh cần giảm tinh bột và chất béo động vật. Hạn chế thực phẩm chứa đường nhanh như bánh, kẹo, và trái cây ngọt như mít, xoài và dứa.

• Vận động phù hợp 

  Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện mức glucose trong cơ thể. Các hình thức tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ là lựa chọn tốt cho người cao tuổi, giúp duy trì sức khỏe và kiểm soát đường huyết hiệu quả.

• Uống thuốc đều đặn

  Việc tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng thuốc là rất quan trọng, ngay cả khi cảm thấy tốt hơn. Bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ về bất kỳ tác dụng phụ nào hoặc khó khăn trong việc uống thuốc để có thể điều chỉnh liều lượng hoặc phương pháp điều trị.

Biện pháp ngăn ngừa biến chứng của bệnh tiểu đường

Ngoài việc kiểm soát bệnh tiểu đường, người cao tuổi còn cần thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa quan trọng:

• Quản lý huyết áp

  Kiểm tra huyết áp thường xuyên giúp duy trì mức huyết áp ổn định, giúp giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến tim mạch.

• Quản lý chỉ số cholesterol

  Làm xét nghiệm máu để kiểm tra mức cholesterol và chất béo ít nhất một lần mỗi năm. Mức cholesterol cao có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim và mạch máu.

• Bỏ thuốc lá

  Hút thuốc làm tăng nguy cơ nhiều vấn đề sức khỏe, bao gồm đau tim và đột quỵ. Bỏ thuốc lá là cách hiệu quả để cải thiện sức khỏe tổng thể.

• Kiểm tra mắt hàng năm

  Kiểm tra sức khỏe mắt định kỳ giúp phát hiện và điều trị các vấn đề về mắt sớm, giữ cho thị lực luôn khỏe mạnh.

• Kiểm tra chức năng thận định kỳ

  Bệnh tiểu đường có thể ảnh hưởng đến chức năng thận. Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến thận và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

• Chăm sóc răng và nướu

  Đánh răng, xỉa răng hàng ngày và kiểm tra răng miệng định kỳ hai lần mỗi năm giúp ngăn ngừa các vấn đề về răng và nướu.

• Bảo vệ làn da

  Giữ da sạch sẽ và chăm sóc các vết thương nhỏ cẩn thận để ngăn ngừa nhiễm trùng, đặc biệt quan trọng ở người mắc bệnh tiểu đường.

• Kiểm tra bàn chân thường xuyên

  Kiểm tra bàn chân hàng ngày để phát hiện sớm các vết loét, mụn nước, hoặc dấu hiệu nhiễm trùng. 

Kết luận

Biến chứng tiểu đường ở người già có thể gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống nếu không được quản lý đúng cách. Nhận thức đầy đủ về các biến chứng tiềm ẩn là rất quan trọng. Thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả cũng cần thiết. Tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ là điều không thể thiếu. Đầu tư thời gian và nỗ lực vào việc kiểm soát bệnh tiểu đường rất quan trọng. Điều này giúp ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Nó cũng cải thiện sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi.