Rụng tóc: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách khắc phục

Rụng tóc là gì?

Tóc được cấu tạo dạng sợi với 70% là chất sừng (keratin). Phần còn lại 30% gồm nước, chất béo, hydrat carbon, vitamin và các chất quan trọng khác. Sợi tóc được chia làm hai phần: Nang tóc nằm trong da đầu và thân tóc nằm ngoài.

Nang tóc có hình giọt nước, trải dài từ tầng biểu bì đến hạ bì. Mỗi nang tóc chứa mạch máu và tế bào thần kinh, giúp gắn kết với da đầu để cung cấp dưỡng chất cho tế bào mầm tóc.

Xung quanh nang tóc có tuyến dầu và tuyến nhờn. Các tuyến này giúp tiết dầu, bôi trơn và bảo vệ nang tóc. Nang tóc có hai phần chính là phình tóc chứa tế bào mầm tóc và nhú bì. Nhú bì biệt hóa tế bào mầm thành sợi tóc hoàn chỉnh. Cứ 24-72 giờ, các tế bào mầm phân chia, làm tóc dài thêm 0,3-0,5 mm mỗi ngày.

Người bình thường rụng khoảng 50-100 sợi tóc mỗi ngày. Lượng tóc mới sẽ mọc lại tương ứng với số tóc đã rụng. Hiện tượng rụng tóc là sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu rụng hơn 100 sợi/ngày và không mọc tóc mới hoặc gây hói thì đó là dấu hiệu của bệnh rụng tóc.

Phân biệt các loại rụng tóc

Cần phân biệt giữa rụng tóc sinh lý và bệnh lý qua các yếu tố sau:

• Rụng tóc sinh lý xảy ra theo chu kỳ sinh học của tóc. Tóc sẽ rụng tự nhiên sau khoảng 5 tháng phát triển. Khi tóc cũ rụng đi, tóc mới sẽ mọc lên thay thế. Trung bình mỗi ngày có 50-100 sợi tóc rụng, và số tóc mới sẽ mọc tương ứng.
• Rụng tóc bệnh lý xảy ra khi tóc rụng trên 100 sợi mỗi ngày. Tình trạng này không có tóc mới thay thế và diễn ra không rõ nguyên nhân. Tóc rụng kéo dài và có thể kèm ngứa, bong tróc da đầu hoặc nổi nốt đỏ. Đây có thể là dấu hiệu bệnh rụng tóc da liễu.

Đối tượng dễ bị rụng tóc

Tóc bị rụng có thể chỉ xảy ra ở da đầu hoặc trên toàn bộ cơ thể. Nguyên nhân nhiều thường do di truyền, thay đổi nội tiết, bệnh lý hoặc tác dụng phụ của thuốc. Bất kỳ ai cũng có thể gặp tình trạng này, nhưng nam giới thường bị nhiều hơn nữ giới.

Những người có nguy cơ cao gặp phải tình trạng này bao gồm:

• Gia đình có người bị hói, từ bố hoặc mẹ
• Người lớn tuổi
• Người giảm cân quá nhanh
• Người mắc bệnh tiểu đường hoặc lupus da
• Người chịu căng thẳng thường xuyên

Một số người để tóc rụng tự nhiên mà không điều trị hoặc che giấu. Người khác dùng tóc giả, phụ kiện hoặc khăn để che đi phần tóc rụng. Nhiều người lại chọn phương pháp điều trị để ngăn ngừa và kích thích mọc tóc mới. Trước khi quyết định điều trị, hãy gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và lựa chọn phương pháp phù hợp.

Nguyên nhân khiến tóc dễ rụng

Một số nguyên nhân chi tiết khiến tóc yếu và rụng nhiều bao gồm:

Nguyên nhân sinh lý 

Tóc trải qua một chu kỳ tự nhiên gồm ba giai đoạn: mọc, ngừng phát triển và rụng. Rụng dưới 100 sợi tóc mỗi ngày là bình thường, và không cần can thiệp. Tuy nhiên, thay đổi nội tiết tố do mang thai, mãn kinh hoặc các rối loạn hormone như bệnh tuyến giáp có thể làm tóc mỏng và dễ gãy. Khi hormon bị rối loạn, nang tóc co lại, khiến tóc mọc chậm hơn và dễ rụng. Đây là một trong những lý do phổ biến làm tóc mất độ dày.

Nguyên nhân di truyền

Tính di truyền đóng vai trò quan trọng trong hiện tượng hói đầu, đặc biệt là ở nam giới. Nếu trong gia đình có cha mẹ hoặc họ hàng bị hói, khả năng cao là bạn cũng sẽ gặp phải tình trạng này. Tóc rụng thường diễn ra dần dần và theo kiểu đặc trưng, thường bắt đầu từ trán hoặc đỉnh đầu, dẫn đến hói đầu từng mảng.

Nguyên nhân tâm lý

Căng thẳng tinh thần hoặc stress kéo dài là yếu tố thường gặp làm rụng tóc. Khi cơ thể chịu áp lực lâu dài, nó sẽ sản sinh ra hormone cortisol và các chất độc hại gây tổn thương nang tóc, khiến tóc yếu và dễ gãy rụng. Ngoài ra, căng thẳng còn làm giảm lưu thông máu đến da đầu, giảm cung cấp dưỡng chất cho nang tóc.

Nguyên nhân bệnh lý

Một số bệnh lý cụ thể có thể làm tóc yếu đi và rụng nhiều hơn.  

• Nấm da đầu: Tình trạng nhiễm nấm da đầu thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên. Nấm gây viêm nhiễm vùng da đầu, làm tóc rụng từng mảng. Khi được điều trị đúng cách, tình trạng này sẽ tự cải thiện.  
• Alopecia areata  (tóc rụng từng vùng): Đây là một bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm các nang tóc, làm tóc rụng thành từng mảng tròn trên da đầu.  
• Các bệnh mãn tính: Những bệnh như tiểu đường, lupus ban đỏ hoặc các vấn đề về hệ miễn dịch cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của tóc. Những bệnh này làm giảm lưu thông máu, hạn chế việc cung cấp oxy và dưỡng chất đến nang tóc, khiến tóc yếu và dễ rụng.  
• Xạ trị: Người bệnh ung thư điều trị bằng xạ trị vùng đầu thường bị rụng tóc. Xạ trị ảnh hưởng đến các nang tóc, làm cho tóc rụng tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Chăm sóc tóc sai cách

Sử dụng hóa chất để uốn, duỗi, nhuộm tóc thường xuyên mà không có biện pháp phục hồi hợp lý sẽ làm tóc yếu và dễ gãy. Các hóa chất mạnh phá hủy cấu trúc tự nhiên của tóc, làm tóc mất độ ẩm và khiến nang tóc bị tổn thương. Ngay cả khi sử dụng sản phẩm có thương hiệu, nếu không chăm sóc đúng cách sau khi tạo kiểu, tóc vẫn dễ hư tổn và xơ rối.

Môi trường sống ô nhiễm

Tiếp xúc thường xuyên với môi trường ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, độ ẩm cao, hoặc ánh sáng mặt trời gay gắt có thể làm tóc xơ, khô và yếu đi. Tia UV từ ánh nắng mặt trời làm tổn thương lớp biểu bì của tóc, khiến tóc trở nên mỏng và dễ gãy hơn.

Chế độ dinh dưỡng thiếu chất

Một chế độ ăn thiếu protein, chất béo, canxi, kẽm, sắt và các vitamin A, B, C, E có thể gây rụng tóc. Protein và vitamin là những yếu tố thiết yếu giúp tóc phát triển khỏe mạnh. Thiếu chất làm giảm khả năng tái tạo và phục hồi của các tế bào nang tóc, dẫn đến tóc yếu và rụng nhiều hơn.

Các dấu hiệu rụng tóc

Dấu hiệu nhận biết tóc rụng nhiều có thể biểu hiện rõ ràng qua từng dấu hiệu sau:

• Đường rẽ ngôi dần mở rộng, tóc thưa dần: Khi tóc bắt đầu rụng nhiều, đường ngôi trên đầu sẽ dần trở nên rộng hơn so với bình thường. Vùng da đầu lộ rõ, các sợi tóc xung quanh cũng trở nên mỏng và thưa thớt hơn.
• Tóc rụng nhiều khi chải đầu và khi ngủ dậy: Lượng tóc rụng nhiều hơn khi chải đầu, nhất là sau khi gội, trên lược sẽ có nhiều tóc hơn bình thường. 
• Xuất hiện các mảng hói nhỏ và lan rộng: Ban đầu, bạn có thể nhận thấy những vùng hói nhỏ với kích thước khác nhau xuất hiện trên da đầu. Theo thời gian, nó sẽ dần lan rộng ra, khiến các vùng tóc mỏng đi một cách rõ rệt.
• Các mảng vảy lớn trên da đầu: Tình trạng rụng tóc thường đi kèm với việc da đầu xuất hiện các mảng vảy lớn. Những mảng này có thể gây ngứa ngáy, khó chịu và là một trong những dấu hiệu của các vấn đề về da đầu như viêm da tiết bã.
• Lông mày và lông mi thưa dần: Không chỉ tóc trên đầu, tình trạng rụng lông cũng có thể xảy ra ở các vùng khác trên cơ thể như lông mày và lông mi. 
• Tóc rụng đột ngột với số lượng lớn: Tóc có thể rụng với tốc độ nhanh chóng, khiến bạn bất ngờ khi phát hiện mái tóc trở nên mỏng đi chỉ sau một thời gian ngắn. Điều này thường xuất hiện sau những cú sốc tinh thần hoặc thể chất, như căng thẳng kéo dài, mất ngủ hoặc bệnh tật.

Hậu quả của việc rụng tóc

Hậu quả của việc tóc rụng không chỉ ảnh hưởng đến ngoại hình mà còn có nhiều tác động khác:

• Suy giảm sự tự tin: Tóc là một phần quan trọng trong vẻ đẹp bên ngoài. Nếu tóc rụng nhiều khiến khuôn mặt mất cân đối và ảnh hưởng đến tổng thể ngoại hình. Tóc thưa và hói có thể khiến bạn cảm thấy tự ti, ảnh hưởng đến giao tiếp và công việc.  
• Tăng nguy cơ tổn thương da đầu: Khi tóc rụng nhiều, da đầu trở nên dễ bị tổn thương do tác động từ ánh nắng, bụi bẩn và ô nhiễm môi trường.  
• Gây căng thẳng tâm lý: Việc lo lắng về tình trạng kéo dài có thể tạo áp lực, làm tình trạng rụng tóc thêm nghiêm trọng.  
• Dấu hiệu của vấn đề sức khỏe: Tình trạng này xuất hiện nhiều có thể cảnh báo các vấn đề về sức khỏe như thiếu hụt dinh dưỡng, bệnh lý tuyến giáp hoặc tình trạng căng thẳng kéo dài.

Chẩn đoán rụng tóc

Trước khi chẩn đoán tình trạng rụng tóc nhiều, bác sĩ sẽ đặt một số câu hỏi liên quan như:

• Tiền sử gia đình, bao gồm việc người thân có từng bị không và ở độ tuổi nào.  
• Lịch sử bệnh lý của người bệnh.  
• Chế độ dinh dưỡng hiện tại.  
• Thói quen chăm sóc và bảo vệ tóc.  
• Yêu cầu thực hiện xét nghiệm máu để đánh giá chức năng tuyến giáp và mức độ sắt trong máu.  
• Kiểm tra da đầu để xác định có vấn đề về da hay không.  
• Thực hiện sinh thiết da đầu nếu cần thiết.

Sau đó, bác sĩ sẽ chẩn đoán tình trạng thông qua một số bài kiểm tra:

• Thử nghiệm lực kéo: Bác sĩ nhẹ nhàng kéo một nắm tóc nhỏ để xác định số lượng tóc rụng và giai đoạn phát triển của tóc.  
• Xét nghiệm máu: Nhằm phát hiện các bệnh lý có thể  làm cho tóc bị rụng.  
• Sinh thiết da đầu: Bác sĩ lấy mẫu da hoặc nhổ vài sợi tóc để kiểm tra chân tóc dưới kính hiển vi.  
• Kính hiển vi quang học: Bác sĩ sử dụng một công cụ đặc biệt để kiểm tra sợi tóc đã được tỉa tại gốc. Phương pháp này giúp phát hiện các rối loạn của thân tóc.

Rụng tóc như nào thì cần gặp bác sĩ?

Người bệnh bị rụng tóc nhiều nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu để được thăm khám và tìm nguyên nhân kịp thời. Khi gặp bác sĩ, người bệnh cần trình bày rõ ràng tất cả các triệu chứng bất thường gần đây như:

• Mệt mỏi
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Sốt
• Phát ban hoặc thay đổi lớp da trên da đầu hoặc cơ thể
• Ngứa hoặc kích ứng da đầu
• Tóc rụng đột ngột với số lượng lớn
• Tiền sử gia đình có người bị hói

Ngoài ra, người bệnh cũng cần thông báo cho bác sĩ về tình trạng sức khỏe cá nhân nếu có các yếu tố sau:

• Phẫu thuật gần đây
• Đang sử dụng thuốc hoặc liệu trình điều trị khác
• Thay đổi về chế độ ăn uống và dinh dưỡng
• Các loại thuốc tiêm chủng đã sử dụng

Bệnh nhân có thể hỏi bác sĩ một số câu hỏi liên quan đến tình trạng của mình, ví dụ như:

• Nguyên nhân chính gây ra tình trạng tóc rụng là gì?  
• Người bệnh có cần thay đổi thuốc đang sử dụng không?  
• Phương pháp điều trị nào hiệu quả nhất với tình trạng rụng tóc hiện tại?  
• Người bệnh có phù hợp để thực hiện cấy tóc không?  
• Có cách nào giúp người bệnh mọc lại tóc không?

Các phương pháp điều trị rụng tóc

Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho cả nam và nữ khi tóc bị rụng. Bạn có thể đảo ngược tình trạng  hoặc ít nhất là làm chậm quá trình này. Đối với một số bệnh lý như rụng tóc từng vùng, tóc có thể tự mọc lại mà không cần điều trị trong khoảng một năm.

Các phương pháp điều trị bao gồm áp dụng các phương pháp thiên nhiên, sử dụng thuốc, phẫu thuật kích thích mọc tóc và làm chậm quá trình tóc rụng với sản phẩm hỗ trợ.

Điều trị bằng các phương pháp thiên nhiên

Mặc dù cần thêm nghiên cứu, các phương pháp tự nhiên dưới đây có thể hỗ trợ cải thiện tình trạng tóc rụng:

• Mát-xa da đầu với dầu dừa hoặc dầu ô liu giúp kích thích nang tóc và huyệt đạo, cải thiện mọc tóc. Phương pháp này cũng giúp giảm căng thẳng, nguyên nhân gây rụng tóc.
• Nha đam làm dịu da đầu và nuôi dưỡng tóc. Nó cũng ngăn gàu và tắc nghẽn nang tóc do dầu thừa. Bạn có thể dùng gel nha đam để ủ tóc hoặc chọn sản phẩm có lô hội.
• Uống nước ép hành tây có thể thúc đẩy mọc tóc và giảm rụng từng mảng.
• Thực phẩm chứa nhiều acid béo omega-3 và nhân sâm giúp tóc dày hơn và giảm rụng.

Điều trị bằng thuốc

Nếu rụng tóc do nhiễm trùng da đầu, bác sĩ có thể kê đơn thuốc phù hợp. Ví dụ, nấm da đầu có thể điều trị bằng thuốc kháng nấm. Nhiễm trùng do vi khuẩn cần dùng thuốc kháng sinh. Đối với bệnh tự miễn như lupus, bác sĩ có thể kê thuốc giảm viêm và ức chế hệ miễn dịch như prednisone.

Nếu tóc bị rụng do tác dụng phụ của một loại thuốc, bác sĩ có thể ngừng thuốc khoảng 3 tháng hoặc thay thế bằng thuốc khác. Bệnh hói đầu có thể điều trị bằng các loại thuốc như sau:

• Minoxidil: Thuốc dạng lỏng, cần kê đơn và bôi hàng ngày. Ban đầu, thuốc có thể làm tóc rụng thêm, nhưng sau 6 tháng, tóc sẽ mọc lại dày và chắc khỏe. Sử dụng liên tục theo chỉ dẫn có thể giúp ngăn bệnh tái phát.
• Finasteride: Thuốc viên dành cho nam giới, giúp làm chậm tốc độ rụng tóc và kích thích mọc tóc mới. Hiệu quả tốt nhất khi dùng cho nam giới dưới 60 tuổi.
• Thuốc tránh thai và spironolactone: Có thể giúp ngăn ngừa tóc rụng ở nữ giới.
• Dutasteride: Viên uống khuyến cáo cho nam giới để điều trị hói đầu.

Điều trị bằng các phương pháp cấy tóc, laser

Điều trị rụng tóc bằng phương pháp chuyên sâu bao gồm các kỹ thuật sau:

• Phương pháp cấy tóc: Thích hợp cho những người bị hói đầu, gây mất tự tin. Trong quá trình cấy tóc, bác sĩ lấy một vùng da đầu nhỏ chứa vài sợi tóc từ khu vực ít chú ý. Sau đó, bác sĩ cấy sợi tóc vào nang tóc bị hói. Để đạt kết quả mong muốn, phương pháp này thường kết hợp với các loại thuốc bôi và có thể cần lặp lại nhiều lần.
• Laser (liệu pháp ánh sáng): Điều trị rụng tóc bằng ánh sáng đỏ hoặc laser lạnh. Các phương pháp này chiếu photon vào da đầu để kích thích các tế bào và giúp tóc mọc. Liệu pháp ánh sáng ngày càng phổ biến vì an toàn và ít xâm lấn hơn cấy tóc.
• Tiêm các chất hỗ trợ, nuôi dưỡng tóc: Bác sĩ sử dụng kim meso để đưa trực tiếp dưỡng chất vào da đầu nơi tóc rụng. Quá trình này giúp đưa nhanh các yếu tố thúc đẩy mọc tóc vào vùng tóc rụng.
• Huyết tương giàu tiểu cầu: Bác sĩ lấy máu, tách huyết tương và tiêm vào da đầu. Phương pháp này giúp làm chậm quá trình tóc bị rụng và kích thích mọc tóc mới.

Sử dụng sản phẩm hỗ trợ trị rụng tóc và kích thích mọc tóc

Người bị rụng tóc có thể bổ sung các thực phẩm chức năng hoặc serum chứa thành phần như biotin (Vitamin B7), omega-3, sắt, vitamin C và kẽm. Các chất này hỗ trợ trị tóc rụng và kích thích mọc tóc.

Các biện pháp phòng ngừa rụng tóc

Để có một mái tóc khỏe, suôn mượt và không bị rụng, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau đây: 

Các thói quen tốt cho tóc

Để giữ tóc tự nhiên và khỏe mạnh, hãy thực hiện các biện pháp sau:

• Giữ tóc ở trạng thái tự nhiên để duy trì màu và kết cấu tóc. Hạn chế sử dụng hóa chất trên tóc. Tránh thắt bím hay cột tóc đuôi ngựa quá chặt trong thời gian dài.
• Chọn sản phẩm chăm sóc tóc phù hợp với loại tóc. Sử dụng dầu gội có nguồn gốc thiên nhiên hoặc thành phần như dầu ô liu, bưởi, hoặc bồ kết. Mát-xa da đầu bằng đầu ngón tay để tránh làm rách da đầu.
• Chải tóc đúng cách để cải thiện tình trạng tóc. Sử dụng lược phù hợp, chải từ da đầu đến ngọn tóc để phân bổ dầu tự nhiên. Chải nhẹ nhàng và tránh chải tóc khi ướt, vì lúc này tóc rất dễ gãy. Tốt nhất nên sử dụng lược răng thưa trên tóc ướt.

Chế độ ăn dinh dưỡng ngăn rụng tóc

Chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng để có mái tóc chắc khỏe. Bạn nên bổ sung các thực phẩm sau:

• Vitamin C có nhiều trong chanh, kiwi, ổi, cam và đu đủ. Vitamin C hỗ trợ sản xuất collagen và cải thiện sức khỏe tóc.
• Biotin (Vitamin B7) có trong lòng đỏ trứng, đậu nành và ngũ cốc nguyên hạt. Biotin giúp tăng cường sự phát triển của tóc.
• Chất kẽm có trong cá hồi, hàu và thịt bò. Kẽm duy trì chức năng tuyến bã nhờn và thúc đẩy sự phát triển của tóc.
• Omega-3 có nhiều trong cá thu, hạt bí ngô, cá hồi và quả óc chó. Omega-3 nuôi dưỡng da đầu và giảm viêm, giúp tóc không bị khô.
• Chất sắt có trong thịt đỏ, súp lơ và xà lách. Sắt cung cấp oxy cho tế bào tóc và giúp ngăn ngừa tóc yếu.
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày cung cấp độ ẩm cho tóc, giữ cho mái tóc khỏe mạnh và bóng mượt.

Rụng tóc là vấn đề phổ biến có thể ảnh hưởng đến cả nam và nữ, nhưng với sự hiểu biết đúng đắn về nguyên nhân và phương pháp điều trị, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát và cải thiện tình trạng này. Bằng cách áp dụng các biện pháp chăm sóc tóc hiệu quả và duy trì chế độ dinh dưỡng lành mạnh, bạn sẽ giúp mái tóc của mình trở nên khỏe mạnh và bóng mượt hơn.