Suy giảm nội tiết tố nữ: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và cách phòng tránh

Suy giảm nội tiết tố nữ là gì?

Nội tiết tố nữ, hay còn gọi là hormone sinh dục nữ, quản lý nhiều chức năng sinh lý và sức khỏe của phụ nữ bằng cách điều hòa estrogen và progesterone. Estrogen và progesterone được sản xuất chủ yếu từ buồng trứng và một phần nhỏ từ tuyến thượng thận, nhau thai. Khi nội tiết tố nữ giảm sút, cơ thể không đủ estrogen, dẫn đến mất cân bằng nội tiết tố và gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.

Vai trò quan trọng của hormone estrogen đối với cơ thể

Estrogen, hay nội tiết tố nữ, quan trọng trong việc hình thành cơ thể và sức khỏe của phụ nữ. Được biết đến như "chìa khóa vàng" cho vẻ đẹp và sự quyến rũ, estrogen mang đến nhiều lợi ích thiết yếu:

• Tạo đường cong nữ tính: Sự phát triển lông mu, vú, ống sữa và mô mỡ, tạo hình thân hình mềm mại, eo thon, ngực nở và làn da mịn màng.
• Điều hòa kinh nguyệt: Phối hợp với progesterone để duy trì chu kỳ kinh nguyệt, bảo vệ sức khỏe sinh sản.
• Bảo vệ tim mạch và xương: Ngăn ngừa xơ vữa động mạch, giãn động mạch vành, tăng lưu lượng máu, ổn định huyết áp, duy trì mật độ xương.
• Tăng cường sức khỏe tinh thần: Giảm căng thẳng, lo âu, trầm cảm, cải thiện trí nhớ và tập trung.
• Giữ gìn vẻ đẹp: Kích thích sản sinh collagen, elastin, giúp da săn chắc, mịn màng, giảm nếp nhăn, hỗ trợ tóc mọc dày và khỏe mạnh.

Tuy nhiên, nồng độ estrogen trong cơ thể phụ nữ sẽ thay đổi theo thời gian, đặc biệt là sau tuổi 35 và khi bước vào giai đoạn mãn kinh. Lúc này xuất hiện tình trạng suy giảm nội tiết tố nữ. 

Dấu hiệu suy giảm nội tiết tố nữ

Suy giảm nội tiết tố nữ, hay thiếu hụt estrogen, phổ biến ảnh hưởng đến phụ nữ, đặc biệt là ở giai đoạn dậy thì muộn và mãn kinh. Khi nồng độ estrogen giảm, cơ thể trải qua nhiều biến đổi, gây ra các triệu chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Dưới đây là một số dấu hiệu thường gặp của suy giảm estrogen:

• Giảm ham muốn tình dục: Do thiếu chất bôi trơn âm đạo, gây khó khăn và đau rát trong quan hệ.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu: Niệu đạo mỏng manh vì thiếu estrogen, dễ bị vi khuẩn xâm nhập và gây viêm nhiễm.
• Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ không đều, kinh nguyệt ít hoặc mất kinh.
  
  
• Thay đổi tâm trạng: Dễ cáu kỉnh, lo âu, trầm cảm, bốc hỏa, mất ngủ.
• Giảm mật độ xương: Nguy cơ loãng xương cao hơn do estrogen không duy trì được sức khỏe xương.
• Vô sinh: Suy giảm estrogen có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản ở phụ nữ.

Ngoài ra, suy giảm estrogen còn có thể dẫn đến một số vấn đề khác như:

• Da khô, nhăn nheo, sạm nám.
• Tóc rụng nhiều.
• Mệt mỏi, thiếu năng lượng.
• Giảm trí nhớ và khả năng tập trung.

Nguyên nhân làm suy giảm nội tiết tố nữ

Suy giảm nội tiết tố nữ ảnh hưởng đến phụ nữ, đặc biệt ở giai đoạn dậy thì muộn và mãn kinh. Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để bạn có thể chủ động phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm nội tiết tố nữ bao gồm:

• Độ tuổi: Nồng độ estrogen tăng cao trong tuổi dậy thì và giảm từ 35 tuổi trở đi. Sau 45 tuổi, trong giai đoạn tiền mãn kinh, nồng độ giảm mạnh. 
• Chế độ ăn:  Ăn kiêng khắc nghiệt, ăn ít hoặc nhiều đều có thể làm mất cân bằng hormone, dẫn đến suy giảm estrogen.
• Hội chứng Turner và hội chứng Fragile X có thể làm giảm nồng độ estrogen do rối loạn di truyền.
• Lupus và viêm khớp dạng thấp có thể tấn công buồng trứng, giảm sản xuất estrogen.
• Buồng trứng ngừng sản sinh trứng trước 40 tuổi dẫn đến suy giảm estrogen và triệu chứng mãn kinh sớm.
• Hóa trị, xạ trị ung thư hoặc cắt bỏ buồng trứng có thể làm giảm sản xuất estrogen.
• Tuyến yên và vùng dưới đồi rất quan trọng trong điều hòa sản xuất estrogen. Vấn đề ở tuyến yên hoặc vùng dưới đồi có thể ảnh hưởng đến nồng độ estrogen.

Phương pháp điều trị suy giảm nội tiết tố nữ

Liệu pháp estrogen và Liệu pháp thay thế hormone (HRT) là hai phương pháp điều trị phổ biến cho phụ nữ bị suy giảm nội tiết tố nữ, đặc biệt là trong giai đoạn mãn kinh.

Liệu pháp estrogen

Liệu pháp estrogen là phương pháp điều trị hiệu quả cho thiếu hụt estrogen. Liệu pháp này giúp giảm các triệu chứng của suy giảm nội tiết tố nữ.

• Giảm các triệu chứng khó chịu như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khô âm đạo, rối loạn kinh nguyệt, thay đổi tâm trạng, và loãng xương.
• Liệu pháp giúp phụ nữ lấy lại sự tự tin, lạc quan, cải thiện đời sống tình dục, và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Phòng ngừa một số bệnh như tim mạch, loãng xương, và Alzheimer. Giảm nguy cơ mắc các bệnh này.
• Liệu pháp estrogen áp dụng cho phụ nữ từ 25 đến 50 tuổi bị thiếu hụt estrogen. Điều này do suy buồng trứng sớm, cắt bỏ tử cung, và các nguyên nhân khác.

Cách thức: Sử dụng estrogen ở liều cao dưới dạng viên uống, viên nang, miếng dán da, gel bôi,...

Liều lượng và thời gian điều trị: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng và phương pháp áp dụng. Có thể cần điều trị dài hạn, ngay cả sau khi nồng độ estrogen đã trở lại bình thường. Liều lượng estrogen có thể được giảm dần theo thời gian để duy trì mức hiện tại.

Lợi ích:

• Giảm triệu chứng mãn kinh.
• Giảm nguy cơ gãy xương.
• Ngăn ngừa một số bệnh tim mạch, loãng xương, Alzheimer,...

Nguy cơ:

• Tăng nguy cơ đột quỵ,  ung thư buồng trứng, ung thư vú...
• Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Liệu pháp thay thế

Liệu pháp thay thế hormone (HRT) là giải pháp hiệu quả giúp điều trị suy giảm nội tiết tố nữ. Liệu pháp này được chỉ định cho phụ nữ sắp đến tuổi mãn kinh hoặc đã mãn kinh. Mục đích của liệu pháp này là bổ sung estrogen và/hoặc progesterone. Điều này giúp đưa mức độ hormone trở lại bình thường, cải thiện các triệu chứng và nâng cao sức khỏe cho phụ nữ.

Cách thức thực hiện: Liệu pháp HRT sử dụng estrogen kết hợp với progesterone (hoặc chỉ estrogen) dưới dạng viên uống, viên nang, miếng dán da, gel bôi. Liều lượng và thời gian điều trị được bác sĩ điều chỉnh dựa trên chẩn đoán và nhu cầu của từng người.

Lợi ích: Liệu pháp HRT mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe phụ nữ, bao gồm:

• Giảm thiểu các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khô âm đạo, rối loạn kinh nguyệt, thay đổi tâm trạng, và loãng xương.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống: Giúp phụ nữ lấy lại sự tự tin, lạc quan, cải thiện đời sống tình dục, và nâng cao chất lượng cuộc sống.
• Ngăn ngừa loãng xương: Bổ sung estrogen giúp tăng mật độ xương, giảm nguy cơ gãy xương.
• Giảm nguy cơ ung thư đại tràng: Liệu pháp HRT có thể giúp giảm nguy cơ ung thư đại tràng ở phụ nữ.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, liệu pháp HRT cũng tiềm ẩn một số nguy cơ như:

• Tăng nguy cơ ung thư vú, ung thư buồng trứng, đột quỵ,...
• Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Biện pháp phòng tránh suy giảm nội tiết tố nữ

Để phòng ngừa và cải thiện tình trạng này, bên cạnh việc chẩn đoán và điều trị y khoa, việc áp dụng lối sống lành mạnh đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Duy trì cân nặng

Thừa cân hoặc béo phì có thể làm tăng nguy cơ suy giảm estrogen. Mô mỡ dư thừa có khả năng chuyển hóa hormone này thành các dạng không hoạt động. Điều này gây rối loạn chức năng buồng trứng và ảnh hưởng đến quá trình sản sinh hormone. Vì vậy, duy trì cân nặng hợp lý là điều cần thiết trong việc điều trị suy giảm nội tiết tố nữ.

Duy trì cân nặng sẽ giúp cơ thể sản sinh estrogen một cách hiệu quả, từ đó cân bằng nội tiết tố. Điều này giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến suy giảm nội tiết tố như loãng xương, tim mạch và tiểu đường.

Để duy trì cân nặng, bạn nên: 

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, cân bằng giữa các nhóm chất dinh dưỡng như protein, carbohydrate, chất béo.
• Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ ngọt, thức ăn nhanh vì chứa nhiều calo, ít dinh dưỡng.
• Ưu tiên các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, chất xơ như trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt,..

Tập thể dục đều đặn

Tập thể dục đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cải thiện suy giảm nội tiết tố nữ. Hoạt động thể chất giúp tăng cường lưu thông máu và kích thích sản sinh các hormone thiết yếu. Estrogen là hormone đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe sinh sản và tổng thể của phụ nữ.

Để đạt hiệu quả tốt nhất, phụ nữ nên tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Hãy chọn các bài tập phù hợp với sở thích, thể trạng và điều kiện sức khỏe như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga.

Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ rất quan trọng đối với sức khỏe và sắc đẹp, đặc biệt là phụ nữ. Ngủ đủ giấc giúp cơ thể sản sinh hormone estrogen hiệu quả. Điều này cân bằng nội tiết tố, bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nhờ đó, tình trạng suy giảm nội tiết tố nữ được thuyên giảm.

Lợi ích của việc ngủ đủ giấc:

• Ngủ đủ giấc giúp cơ thể sản sinh estrogen hiệu quả. Nội tiết tố nữ được cân bằng và các triệu chứng khó chịu như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khô âm đạo, rối loạn kinh nguyệt được cải thiện.
• Giấc ngủ đầy đủ giúp tăng cường sản xuất tế bào miễn dịch. Sức đề kháng được nâng cao, chống lại bệnh tật hiệu quả hơn.
• Não bộ hoạt động hiệu quả hơn khi ngủ đủ giấc. Trí nhớ, khả năng tập trung và học tập được cải thiện.
• Ngủ đủ giấc giúp điều hòa huyết áp và giảm nhịp tim. Nhờ vậy mà làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Việc ngủ đủ giấc giúp cơ thể điều chỉnh lượng đường trong máu. Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường được giảm bớt.
• Làn da được tái tạo và phục hồi nhờ giấc ngủ đủ. Da trở nên sáng mịn, trẻ trung và rạng rỡ hơn.

Kiểm soát tinh thần

Căng thẳng là một trong những nguyên nhân chính gây suy giảm nội tiết tố nữ. Khi cơ thể căng thẳng, cortisol (hormone stress) được sản xuất nhiều hơn. Điều này dẫn đến ức chế sản sinh estrogen và progesterone. Hai hormone này quan trọng đối với sức khỏe sinh sản và tổng thể của phụ nữ.

Để kiểm soát căng thẳng hiệu quả và cân bằng nội tiết tố, phụ nữ nên áp dụng các biện pháp sau:

Áp dụng một số  biện pháp thư giãn sau:

• Thiền định giúp giảm căng thẳng và lo lắng, tinh thần thư giãn. Điều này cải thiện chất lượng giấc ngủ và nâng cao sức khỏe tinh thần.
• Yoga kết hợp các bài tập thể chất và thiền định. Điều này giúp tăng cường sức khỏe thể chất, giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Nghe nhạc nhẹ nhàng, êm dịu có thể giúp bạn thư giãn và giải tỏa căng thẳng hiệu quả.
• Đọc sách giúp bạn tập trung vào câu chuyện, tạm quên đi những lo âu và phiền muộn trong cuộc sống.

Bổ sung thực phẩm giàu estrogen tự nhiên

Một số thực phẩm có chứa estrogen tự nhiên (phytoestrogen) có cấu trúc tương tự estrogen do cơ thể sản sinh, giúp hỗ trợ điều trị suy giảm nội tiết tố nữ như:

• Các sản phẩm từ đậu nành hoặc đậu nành tự nhiên: tào phớ, đậu nành, nước đậu,...
• Hạt chia: Chứa nhiều omega-3 và chất xơ, giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và hệ tiêu hóa.
• Hạt lanh: Giàu omega-3 và chất xơ, hỗ trợ giảm cholesterol và cải thiện sức khỏe tim mạch.
• Các loại quả mọng: Việt quất, mâm xôi, dâu tây,... chứa nhiều khoáng chất,  vitamin và chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ sức khỏe.
• Trái cây họ cam quýt: bưởi, chanh, cam, ... chứa nhiều vitamin C, giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện sức khỏe da.

Bên cạnh các biện pháp trên, bạn cũng nên hạn chế sử dụng chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá,...Không chỉ vậy, việc khám sức khỏe định kỳ cũng là điều cần thiết. Việc làm này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm nội tiết tố, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

Kết luận

Suy giảm nội tiết tố nữ là một quá trình tự nhiên xảy ra ở phụ nữ khi họ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị, bệnh sẽ thuyên giảm. Vì vậy nếu có các dấu hiệu bất thường, hãy đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chữa trị.